Kruispunten in Rwanda

Historisch overzicht van fADA fondation Aide Dentaire Afrique

 

1985  

Lions Club Midden Betuwe laat 2 tandheelkundige behandelunits van de voormalige schooltandverzorging Utrecht in Rwanda plaatsen, op het terrein van het verloskundig ziekenhuis van het bisdom Nyundo, in het uiterste noordwesten van Rwanda.

In de hoofdstad Kigali werken 5 tandartsen op een bevolking van circa 9 miljoen inwoners. Er is geen tandheelkundige opleiding in Rwanda.

 

1990  

Tandarts Arnold Daems begint met tandheelkundige behandelingen in de 2 eenvoudig ingerichte behandelunits. Er komen zo veel patiënten naar de kliniek, dat hij besluit lokale medisch assistenten op te leiden in de tandheelkunde. Stichting fADA wordt opgericht.

 

1991  

Daems neemt 2 medisch assistenten aan (Rudasingwa Longin en Uwimana Pétronille) om op te leiden in de tandheelkunde: extracties en eenvoudige vullingen. Hij schrijft tekstboeken in het Frans, de officiële voertaal. Er komen veel patiënten voor gecompliceerde extracties en ontstekingsbehandelingen. Onder de donateurs van fADA zoekt Daems naar tandartsen die les willen komen geven.

 

1994  

Tandarts Tom van der Colk zou onderwijs komen geven in chirurgische behandelingen. Het bezoek gaat niet door wegens de burgeroorlog van 1994. Tijdens de genocide komen circa 1 miljoen mensen om. De kliniek in Nyundo en het woonhuis van Daems worden geplunderd.

 

1995  

Daems richt zijn woonhuis en de kliniek opnieuw in. Vervolgens start hij de kliniek opnieuw op met de 2 medisch assistenten, die de genocide hebben overleefd.

 

1996  

Tom van der Colk geeft 3 maanden lang les in chirurgische behandelingen en schrijft 2 tekstboeken. In de hoofdstad Kigali wordt een dependance ingericht waar een van de medisch assistenten kan werken. De situatie in het westen van Rwanda blijft onveilig: er zijn voortdurend aanslagen door extremisten. Rwanda is geen land voor toeristen.

 

1998  

Het westen van Rwanda blijft gevaarlijk, tijdens een aanslag wordt een van de stoelassistentes gedood. Daems besluit de kliniek in Nyundo te sluiten en naar de hoofdstad Kigali uit te wijken om daar een nieuwe kliniek op te zetten.

De echtgenote van Daems wordt depressief van het voortdurende oorlogsgeweld en het echtpaar Daems keert terug naar Nederland.

 

 

 

 

 

2002  

Het bestuur van fADA is gedemotiveerd en treedt af. Rwanda heeft een slechte naam en het is bijna onmogelijk om donateurs te bewegen geld te steken in een nieuwe kliniek.

Daems en Van der Colk treden toe tot het bestuur. Van der Colk mobiliseert een groep patiënten uit zijn praktijk in Den Haag om fADA nieuw leven in te blazen. Er wordt geld ingezameld, een nieuw bestuur geformeerd en de bouw van de nieuwe kliniek in de hoofdstad gaat van start.

 

2003

In Rwanda begint het Kigali Health Institute met een 3-jarige tandheelkunde opleiding voor verpleegkundigen. Bij gebrek aan apparatuur en docenten is de opleiding van deze dental therapists grotendeels theoretisch van aard.

 

2004  

Op 1 januari begint de nieuwe fADA kliniek met de 2 medisch assistenten die in Nyundo op zijn geleid. Van der Colk wordt de vaste opleider en geeft 12 weken lang les in de kliniek: een intensieve hands-on training.

In Rwanda zijn 10 universitair gediplomeerde tandartsen werkzaam, allen in de hoofdstad. Zij maken het ministerie opmerkzaam op het feit dat de twee medisch assistenten van fADA geen officieel diploma hebben: in maart sluit het ministerie de kliniek. Er worden goede kontakten met het ministerie aangeknoopt, de kliniek kan in mei herbeginnen.

In december 2004 wordt de fADA kliniek officieel geopend door de minister van volksgezondheid en de Nederlandse ambassadeur.

 

2005  

De tandheelkundige opleiding van de 2 medisch assistenten voortgezet.

Het plan om de Rwandese tandartsen van post-academisch onderwijs te voorzien mislukt bij gebrek aan vertrouwen.

 

2006  

In februari krijgen de 2 medisch assistenten van fADA een diploma als “tandarts”. Dit diploma is niet officieel geldig. Het bestuur besluit geen nieuwe medisch assistenten op te leiden om diploma-problemen te voorkomen. Financieel is de fADA kliniek afhankelijk van (de donateurs in) Nederland, maar er komen steeds meer betalende patiënten.

 

2007  

2 dental therapists, van de eerste lichting afgestudeerden van het KHI, komen in de fADA kliniek voor een 2 jarige stage de perfection. De oorspronkelijke medisch assistenten van fADA fungeren als opleider, Van der Colk examineert de nieuwelingen. Kennis en vaardigheden van de oorspronkelijke medisch assistenten wordt elk jaar verder uitgebreid.

 

2008  

Na hun stage de perfection, komen de 2 dental therapists in vaste dienst van de kliniek van fADA. Zodoende werken er 2 officieel gediplomeerde dental therapists in de fADA kliniek.

De president van Rwanda kondigt aan dat de officiële voertaal van Rwanda Engels zal worden.

 

 

 

 

 

2009  

Langzamerhand krijgt de kliniek een goede naam: steeds meer betalende patiënten komen voor behandeling. In de omgeving van de kliniek worden hele buurten met arme huizen afgebroken om plaats te maken voor kantoren en dure nieuwbouw. De kliniek wordt minder bereikbaar voor de doelgroep van fADA: mensen die tandheelkundige eerste hulp niet kunnen betalen.

In overleg met het ministerie van volksgezondheid wordt een plan opgezet, om nieuwe klinieken op het platteland, dicht bij de doelgroep, op te zetten.

Nieuwe dental therapists komen in opleiding in de kliniek.

 

2010  

Cordaid gaat akkoord met het projectvoorstel voor nieuwe plattelandsklinieken, op voorwaarde dat deze geïntegreerd worden in de bestaande gezondheidsstructuur.

Weer nieuwe dental therapists in opleiding.

 

2011  

Het ministerie van volksgezondheid gaat niet akkoord met het projectvoorstel, stelt voor dat er samenwerking komt met het KHI. Het lukt niet samenwerking met het KHI tot stand te brengen, de cultuurverschillen zijn te groot. Bovendien blijkt het een onmogelijke opgave om 1 MoU door 2 verschillende Rwandese ministeries ondertekend te krijgen.

De volgende dental therapists komen in opleiding.

Rwanda stelt een volksverzekering voor gezondheidszorg in. De toeristenstroom naar de berggorilla’s in het regenwoud op de vulkaanhellingen van Rwanda komt op gang.

 

2012  

FADA besluit om privé buitenklinieken op het platteland voor de doelgroep op te zetten: daarvoor is geen MoU nodig. Later blijkt dat eerste hulp tandheelkunde niet betaald zal worden uit de volksverzekering, reden waarom dit plan niet door kan gaan. Er komt een nieuw besluit: buitenklinieken moeten geïntegreerd worden in bestaande gezondheidscentra van de overheid.

Het militaire ziekenhuis Kanombe en het districtsziekenhuis Kibagabaga sturen ieder een dental therapist voor opleiding naar de fADA kliniek. Dit is een erkenning voor de opleiding van fADA.

 

2013  

Ten gevolge van gewijzigd overheidsbeleid, kan Cordaid nog 1 jaar subsidie verlenen aan het projectplan. Het lukt niet om het MoU met het ministerie getekend te krijgen, er blijken allerlei administratieve en juridische hindernissen te bestaan. Wel wijst het ministerie het district aan waar het plan uitgevoerd moet gaan worden.

Er zijn 11 (universitair gediplomeerde) tandartsen in Rwanda, allen werkzaam in de hoofdstad. In maart organiseren zij de allereerste internationale wetenschappelijke tandheelkundige conferentie in Kigali en Van der Colk wordt uitgenodigd als één van de sprekers.

Rwanda stelt een Council in, waar alle medische beroepsbeoefenaren geregistreerd moeten zijn. Nascholing wordt verplicht voor registratie.

De fADA kliniek is financieel onafhankelijk, fADA legt alleen geld bij voor de opleiding en voor de incidentele behandeling van armen.

Het eerste tekstboek voor de kliniek is geschreven in het Engels. Weer 2 dental therapists in opleiding, 1 van hen is eigenaar van een privé kliniek.

 

 

2014  

De vaste opleider van fADA moet geregistreerd worden bij de Council, zodat zijn nascholing als officiële nascholing geldt. De 2 oorspronkelijke medisch assistenten zijn nog niet geregistreerd, bij gebrek aan officieel diploma.

2 jonge tandartsen (1 van hen op verzoek van het militaire ziekenhuis Kanombe) volgen na hun net afgeronde universitaire studie in de Filippijnen een postacademisch traject in de fADA-kliniek, samen met 2 nieuwe dental therapists.

Het ministerie is bezig met een wetsvoorstel om de aanwezigheid van een tandarts in een privé kliniek verplicht te stellen.

2 Amerikanen werken in Rwanda om hun expertise te verlenen bij de opzet van een universitaire tandheelkunde opleiding aan de universiteit van Bhutare, zij vragen samenwerking met de fADA kliniek aan.

Het ministerie van volksgezondheid ondertekent het MoU met fADA, juist nu Cordaid geen subsidie meer voor het project kan verstrekken. FADA legt contact met Heineken voor subsidie, daarvoor moet een nieuw projectvoorstel geschreven worden.