De wereld wordt steeds kleiner en mensen die op vakantie gaan in Derde Wereldlanden, worden geconfronteerd met de armoede van de plaatselijke bevolking. Ook tandheelkundig is er veel mis en is hulp dringend gewenst.
Dit ontdekten de Vlaardingse tandartsen Paul van Vugt en André Brockhus. Na eerdere tandheelkundige missies in Malawi en Nepal besloten zij hun expertise structureler te gaan inzetten in Derde Wereldlanden. Daartoe werd in 2005 de werkgroep Dentamigos opgericht (een samentrekking van ‘tanden’ en ‘vrienden’ in het Spaans).
De Vlaardingers wilden niet op eigen houtje aan de slag gaan. Aansluiten bij en samenwerken met de plaatselijke organisaties van gezondheidszorg was een voorwaarde en ook de taal mocht geen al te grote barrière vormen. Door een goede communicatie met de lokale bevolking valt immers meer te bereiken.
Paul van Vugt en zijn vrouw Hermine Koning spreken beiden Spaans en zo werd gekozen voor een land in Zuid-Amerika. Hermine ging via de e-mail op zoek naar een Non Gouvermentele Organisatie (NGO) in Zuid-Amerika, die hulp zou kunnen bieden bij de uitvoering van de plannen.
Plan International Peru (het vroegere Foster Parents Plan) reageerde enthousiast en via heel wat mailverkeer kwam de eerste werkreis in april 2006 van de grond. Samen met Plan werd er voor gekozen om de focus te leggen op de kinderen in de afgelegen bergdorpen rond Cusco.
In vele ontwikkelingslanden, en Peru vormt daarop geen uitzondering, is de gezondheidszorg er vooral op gericht calamiteiten te bestrijden. Het moge duidelijk zijn, dat tandzorg niet als calamiteit wordt gezien en dat de aandacht voor deze vorm van gezondheidszorg bijzonder gering is. Er zijn gezondheidscentra waar tandartsen onder abominabele omstandigheden moeten werken en waar de caseload enorm is. Een tandarts op 30.000 patiënten is geen uitzondering. Kinderen uit afgelegen gebieden hebben weinig toegang tot tandheelkundige zorg. Schoolverzuim ten gevolge van mondziektes blijkt een veel voorkomend verschijnsel. En dat terwijl onderwijs voor deze kinderen juist zo belangrijk is!
Plan International bleek een onmisbare schakel voor de tandartsen van Dentamigos te zijn.
Deze organisatie maakt namelijk afspraken met de dorpshoofden en de onderwijzers over de hulp van de Nederlanders. Als een dorp wil, dat de Nederlandse tandartsen hun (gratis) hulp komen verlenen, dan dienen de scholen te zorgen voor een werkruimte, water en gas en voor een eenvoudige maaltijd tussen de middag. Zo worden de dorpelingen gestimuleerd mee te werken aan dit project.
Maar er is meer: Plan werkt samen met de lokale gezondheidszorg en door hun bemiddeling zijn er in de loop van de tijd goede contacten ontstaan met het plaatselijke gezondheidscentrum en met de tandheelkundige faculteit van de universiteit van Cusco.
Na het eerste pilot in 2006 werd de werkgroep Dentamigos omgezet in de gelijknamige stichting. Besloten werd om tweemaal per jaar naar de Hoge Andes af te reizen om de continuiteit in de hulpverlening te garanderen. Jeugdtandarts Frans Bernink trad toe tot het gezelschap en fondsenwerving en publiciteit kwamen op de agenda te staan.
Inmiddels heeft Stichting Dentamigos acht dorpen onder haar hoede, waar twee keer per jaar een groepje tandartsen neerstrijkt.
Zij werken daar niet alleen, want bij elke (werk)reis gaat er een groep studenten van de universiteit van Cusco mee, begeleid door hun docent en de plaatselijke tandarts.
Met zijn allen wordt dan in schoollokalen gewerkt. Lestafels worden gebruikt als behandelstoel en een hoge drukpan zorgt voor de sterilisatie. Het is in de behandelruimte een drukte van jewelste: zes tandartsen, assistentie, kinderen, moeders en soms een verdwaald schaap. Alles is mogelijk.
Er heerst een goede sfeer van samenwerking en in korte tijd kunnen er heel wat kinderen en volwassenen geholpen worden. De hulp is ook broodnodig, want de gebitten zijn slecht onderhouden.
.
De Peruaanse tandartsen en de studenten beschikken over weinig materiaal: spullen zijn vaak moeilijk verkrijgbaar en bijzonder prijzig. Zo werken de tandartsen uit zuinigheidsoverwegingen vaak met maar een handschoen aan! In de dorpen waar gewerkt wordt is vaak nog geen elektriciteit of de stroom valt zomaar uit. Het is daarom niet mogelijk met materialen te werken die stroomafhankelijk zijn. Om die reden maken de Peruanen gebruik van de ART techniek om gaatjes te vullen. Met een excavator krabben zij het aangetaste tandmateriaal weg om daarna een eenvoudige vulling aan te brengen. Dit is niet alleen een tijdrovende kwestie, maar het is niet altijd mogelijk om het harde glazuur te doorbreken. De Nederlanders hebben een handboor, die werkt op een batterij, waardoor je een aangetaste tand of kies beter en ook sneller kunt uitboren. Door acties van de Rotary en de Ronde Tafel in Vlaardingen en Schiedam konden we ook voor de Peruaanse collega’s deze handboren aanschaffen, waardoor ook zij meer patiënten beter kunnen helpen. Een klein voorbeeld van onze manier van werken: aansluiten bij en verbeteren van de lokale situatie.
Na meerdere reizen en veel gesprekken met de mensen ter plaatsen hebben we ook de voorlichting ter handen genomen. Met Peruaans voorlichtings materiaal is Melanie van Vugt voortvarend aan de slag gegaan. Leerkrachten, kinderen en wij zelf waren enthousiast over dit experiment. De volgende stap op dit gebied is klassikaal poetsen met fluortandpasta. Dat blijkt enorm preventief te werken tegen tandbederf. Ook daarover gaan we in gesprek met de scholen, want voor hen ligt er op organisatorisch en logistiek gebied een belangrijke taak.
Een mooie ontwikkeling is de geboorte van Dentamigos Peru. Dentamigos Peru bestaat uit de Peruanen Boris Vega en Geanina Cachimayo als bestuursleden aangevuld met nog vier andere jonge enthousiaste Peruaanse tandartsen. Boris (docent aan de universiteit van Cusco) gaat al vanaf het begin met Dentamigos op stap samen met zijn studenten. Geanina, die tandarts in Cusco is, was er in oktober 2007 voor het eerst bij.
Wij leren van hen en zij van ons. Soms ontstaan er stevige discussies, zoals over het toedienen van preventieve antibiotica en de behandeling van het melkgebit. Deze gesprekken zijn bijzonder waardevol: Dentamigos wil immers geen hightech Westerse tandheelkundige hulp komen leveren, maar op efficiënte en effectieve wijze aansluiten bij de bestaande situatie en deze als het even kan verbeteren
De Peruanen zijn erg enthousiast over de manier waarop Dentamigos werkt:
Zoals gezegd richt Dentamigos zich op een beperkte groep kinderen en hun ouders/leerkrachten met de bedoeling de mondgezondheid van deze kinderen te verbeteren en daarmee de kwaliteit van leven. Gezonde kinderen zonder (kies)pijn zullen minder vaak de school verzuimen, wat weer betere kansen voor de toekomst biedt. Dentamigos Peru omarmt deze voor hen nieuwe werkwijze. Voorheen ging er alleen bij wijze van noodhulp een tandarts naar de buitengewesten, terwijl een structurele benadering veel meer resultaat boekt.
Dentamigos Peru (sinds begin 2011 een zelfstandige stichting) gaat nu in de periode tussen twee werkreizen de bekende scholen monitoren onder de vlag van Dentamigos NL. Ook proberen zij andere Peruaanse tandartsen bij dit (vrijwilligers)werk te betrekken. Wij uit Nederland zullen hen materieel ondersteunen en Plan Peru helpt hen met het opstellen van werkplannen en het regelen van de zaakjes op de scholen.
Dentamigos heeft in 2010 een convenant gesloten met twee universiteiten in Cusco voor beleidsmatige en praktische samenwerking. Binnenkort zullen de eerste studenten met ons meegaan. Dentamigos NL houdt nu jaarlijks een presentatie op de universiteiten over actuele, tandheelkundige ontwikkelingen.
Natuurlijk zijn dit prachtige stappen voorwaarts, want wie weet kan Dentamigos NL over een poosje “haar’ scholen aan Dentamigos Peru en de universiteit overlaten, zodat Dentamigos NL in nieuwe dorpen aan de slag kan gaan. Een klein olievlekje?
Voor het zover is, is er nog veel werk aan de winkel, zowel in Peru als hier in Nederland. Zo houden wij ons in Nederland veel bezig met publiciteit en het werven van fondsen, want elke reis moet er weer veel tandheelkundige materiaal mee. Ook proberen we collega tandartsen te enthousiasmeren met ons mee te reizen.
En poco a poco, zoals ze in Peru zeggen, breidt het netwerk zich uit. De directeur van Plan Lima vroeg onlangs zelf of we ook interesse hadden in Nicaragua!
Ons motto is echter: beter een klein aantal kinderen (in Peru) goed geholpen dan aan een x-aantal waar ook ter wereld alleen zo nu en dan een beetje noodhulp.
In de beperking toont zich immers de meester.

Hermine Koning

Wilt u meer weten van Stichting Dentamigos kijkt u dan op onze website:
www.dentamigos.nl
Of neemt u contact op met het secretariaat (in de avonduren)
Hermine Koning
Kethelweg 17
3135 GB Vlaardingen
Tel: 010- 4 35 32 26
E-mail: info@dentamigos.nl